Μια από τις δύο δημοσιογράφους που προσέφεραν τα μέγιστα στις αποκαλύψεις για τα αδικήματα που κατηγορείται ο Χάρβεί Γουάινσταϊν και οδήγησαν στο παγκόσμιο κίνημα #metoo, η Τζόντι Κάντορ, γράφει για το καθαρά δικονομικό κομμάτι που επέτρεψε να ανατραπεί η απόφαση που καταδίκασε τον παραγωγό. Το άρθρο συνηγορεί στην αναδιαμόρφωση του νομικού πλασίου, εξαιτίας της δύναμης των αδικημάτων στις επιζήσασες και τους επιζώντες, που μόλις ένα μικρό ποσοστό προσφεύγει σε άμεση καταγγελία, αν προσφύγει ποτέ.
Το ανώτατο δικαστήριο της Νέας Υόρκης ανέτρεψε την Πέμπτη μια καταδίκη που δοκίμασε τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να εκδικαστούν υποθέσεις του #MeToo. Η ανατροπή της καταδίκης του Χάρβεϊ Γουάινστιν για σεξουαλικά εγκλήματα στη Νέα Υόρκη το πρωί της Πέμπτης μπορεί να μοιάζει με συγκλονιστική ανατροπή, αλλά η ποινική υπόθεση εναντίον του ήταν εύθραυστη από την ημέρα που κατατέθηκε.
Οι εισαγγελείς την προχώρησαν με ριψοκίνδυνο, οριακό τρόπο. Οι κορυφαίοι δικαστές της Νέας Υόρκης, πολλοί από τους οποίους είναι γυναίκες, έκαναν γύρους επώδυνων συζητήσεων για το αν η καταδίκη του ήταν «καθαρή». «Δεν έχω σοκαριστεί», δήλωσε σε συνέντευξή της η Ντέμπορα Τουερκχάιμερ, πρώην εισαγγελέας του Μανχάταν, η οποία τώρα είναι καθηγήτρια νομικής στο Νορθγουέστερν.
Το ζήτημα του κατά πόσον η δίκη του κ. Γουάινστιν ήταν δίκαιη «είναι ένα πραγματικά στενό ζήτημα που θα μπορούσε να έχει καταλήξει όπως και να ‘χει». Μετά την απόφαση για επανεκδίκαση της υπόθεσης οι αντιδράσεις από πλευράς Χόλιγουντ ήταν άμεσες και έντονες.
Σε μια φωτογραφία από ένα συνδυαστικό αρχείο φαίνονται (πάνω από αριστερά), η ηθοποιός Lea Seydoux, η ηθοποιός Emma de Caunes, η ηθοποιός Gwyneth Paltrow, η ηθοποιός Asia Argento, η ηθοποιός Ashley Judd , το μοντέλο Cara Delevingne, η ηθοποιός Rosanna Arquette, η ηθοποιός Judith Godreche, η ηθοποιός Angelina Jolie και η ηθοποιός Rose McGowan. Όλες έχουν προβεί σε καταγγελίες στα μέσα ενημέρωσης κατά του Χάρβεϊ Γουάινστιν για επίθεση.
Εμφανίστηκαν περισσότερες από 100 μαρτυρίες ενάντια στον Γουάινσταίν δείχνοντας πως επρόκειτο για ένα «αρπακτικό» – Που ήταν το δικονομικό σφάλμα
Έξω από τη δικαιοσύνη, τα στοιχεία για τη σεξουαλική ανάρμοστη συμπεριφορά του κ. Γουάινστιν είναι συντριπτικά. Αφού οι New York Times αποκάλυψαν καταγγελίες για κακοποίηση από τον παραγωγό το 2017, σχεδόν 100 γυναίκες εμφανίστηκαν με μαρτυρίες για πίεση και χειραγώγηση από τον κ. Γουάινστιν. Οι ιστορίες τους πυροδότησαν την παγκόσμια αναμέτρηση #MeToo.
Αλλά ενώ τα φερόμενα ως θύματα του κ. Γουάινστιν θα μπορούσαν να γεμίσουν μια ολόκληρη δικαστική αίθουσα, ελάχιστα από αυτά θα μπορούσαν να σταθούν στο επίκεντρο μιας ποινικής δίκης στη Νέα Υόρκη. Πολλές από τις ιστορίες φρίκης αφορούσαν σεξουαλική παρενόχληση, η οποία είναι αστική παράβαση, όχι ποινική. Ορισμένες ήταν από άλλες πολιτείες, ιδίως από την Καλιφόρνια. Άλλες είχαν παραγραφεί.
Ένας από τους αρχικούς κατήγορους αποσύρθηκε από τη δίκη λόγω ισχυρισμών για κακή συμπεριφορά της αστυνομίας. Οι εισαγγελείς του Μανχάταν, υπό την πίεση ότι δεν είχαν ασκήσει κατηγορίες νωρίτερα, «τζόγαραν».
Ποιοί ισχυρισμοί στα αμερικανικά δικαστήρια δεν έχουν μεγάλες πιθανότητες να γίνουν αποδεκτοί ως αληθείς
Πρώτον, προχώρησαν σε μια δίκη βασισμένη μόνο σε δύο θύματα, τα οποία τον κατηγόρησαν για σεξουαλική επίθεση εναντίον τους, αλλά παραδέχθηκαν επίσης ότι είχαν συναινετικό σεξ μαζί του άλλες φορές – ένας συνδυασμός που πολλοί ειδικοί λένε ότι είναι εξαιρετικά μη ασφαλής για να κερδίσουν καταδίκες. Για να αποδείξουν την υπόθεσή τους εναντίον του κ. Γουάινστιν, ο οποίος αρνείται όλους τους ισχυρισμούς για μη συναινετικό σεξ, οι εισαγγελείς είχαν ελάχιστα συγκεκριμένα στοιχεία.
Έτσι, για να πείσουν τους ενόρκους, οι δικηγόροι στράφηκαν σε μια αμφιλεγόμενη στρατηγική που τελικά θα οδηγούσε στην ανατροπή της καταδίκης.Έβαλαν στο εδώλιο επιπλέον γυναίκες με μαρτυρίες για κακοποίηση από τον κ. Γουάινστιν – τις λεγόμενες μάρτυρες Molineux – για να τεκμηριώσουν ένα μοτίβο συμπεριφοράς αρπακτικού (σ.σ.: modus orerandi, m.o. τρόπος δράσης). Η απόφαση φαινόταν κατάλληλη για τη δεδομένη στιγμή: Σε έναν νομικό απόηχο του κινήματος #MeToo, ο κ. Γουάινστιν αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει μια ομάδα καταθέσεων από πολλές γυναίκες.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης στις 09 Οκτωβρίου 2017, ο Χάρβεϊ Γουάινστιν απολύθηκε από την εταιρεία The Weinstein Company μετά την εμφάνιση πρόσθετων πληροφοριών σχετικά με τη συμπεριφορά του εν μέσω κατηγοριών για σεξουαλική παρενόχληση επί δεκαετίες. Παρόλα αυτά όπως επιβεβαιώνει η διεθνής εμπειρία, οι επιθέσεις αυτές και η συμπεριφορά αρπακτικού ήταν κοινό μυστικό.
Πότε επιτρέπονται οι μάρτυρες υποστήριξης της κατηγορίας;
Οι μαρτυρίες των γυναικών ήταν καυστικές και όταν ο κ. Γουάινστιν καταδικάστηκε το 2020 και στη συνέχεια σε 23 χρόνια φυλάκισης, φάνηκε ότι οι εισαγγελείς είχαν επεκτείνει τις δυνατότητες για την απόδοση ευθυνών στους σεξουαλικούς παραβάτες. «Το έκανα για όλους μας», δήλωσε η Ντον Ντάνινγκ, η οποία υπηρέτησε ως μάρτυρας υποστήριξης των κατηγοριών στη δίκη, σε συνέντευξή της στη συνέχεια. «Το έκανα για τις γυναίκες που δεν μπόρεσαν να καταθέσουν. Δεν μπορούσα να μην το κάνω».
Αλλά επειδή ο νόμος της Νέας Υόρκης είναι ανοιχτός σε ερμηνείες σχετικά με το πότε επιτρέπονται οι μαρτυρίες Molineux, η κίνηση αυτή κινδύνευε να παραβιάσει έναν βασικό κανόνα των ποινικών δικών: Οι κατηγορούμενοι πρέπει να κρίνονται για τις πράξεις για τις οποίες κατηγορούνται. Αυτό έγινε η κύρια βάση για τις επανειλημμένες εφέσεις του κ. Γουάινστιν κατά της καταδίκης του.
Τι υποστήριζαν οι δικηγόροι του και πως αιτιολόγησαν οι εφέτες δικαστές τις προηγούμενες απορρίψεις
Επί χρόνια, οι δικηγόροι του υποστήριζαν ότι η δίκη του ήταν θεμελιωδώς άδικη, επειδή συμπεριέλαβε μάρτυρες που δεν ενέπιπταν στο πεδίο των κατηγοριών. Εκτός από τα φερόμενα ως θύματα σεξουαλικής επίθεσης, οι εισαγγελείς έφεραν μάρτυρες χαρακτήρα που παρουσίαζαν τον κ. Γουάινστιν ως μια ιδιότροπη, σκληρή φιγούρα (σ.σ. Οι λεγόμενες «μαρτυρίες χαρακτήρα»).
Το 2022, ένα εφετείο της Νέας Υόρκης απέρριψε τις ανησυχίες αυτές και επικύρωσε την καταδίκη του, μετά από έντονη συζήτηση μεταξύ των δικαστών.
Έγραψαν ότι η κατάθεση των πρόσθετων μαρτύρων ήταν καθοριστική για να δείξει ότι ο παραγωγός δεν έβλεπε τα θύματά του ως «ρομαντικούς συντρόφους ή φίλες», αλλά ότι «ο στόχος του ανά πάσα στιγμή ήταν να τοποθετήσει τις γυναίκες σε τέτοια θέση, ώστε να μπορεί να κάνει σεξ μαζί τους και ότι το αν οι γυναίκες συναινούσαν ή όχι ήταν άσχετο γι’ αυτόν» (σ.σ.: Συμπεριφορά αρπακτικού, βιαστή, άσκηση βίας με ή χωρίς συναίνεση).
Ο παντοδύναμος μεγιστάνας του κινηματογράφου, φυλακίστηκε κανονικά, σε αντίθεση με όσα συμβαίνουν σε άλλες χώρες, που εκδικάζονται περιστατικά ακραίας σεξουαλικής κακοποίησης.
Η τελευταία ευκαιρία για έφεση – Στάθηκε πάλι στο δικαίωμα μαρτυριών που δεν έχουν καταγγελθεί επίσημα
Τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, όταν το ανώτατο δικαστήριο της Νέας Υόρκης εξέτασε την έφεση της τελευταίας ευκαιρίας του παραγωγού, η διαδικασία δεν συγκέντρωσε μεγάλη προσοχή. Αλλά αισθάνθηκαν ήσυχα δραματικές: Επτά από τους ανώτατους δικαστές της πολιτείας, τέσσερις από αυτούς γυναίκες, συζητούσαν για το αν ο άνδρας του οποίου τα φερόμενα αδικήματα αποτέλεσαν τον ακρογωνιαίο λίθο του κινήματος #MeToo είχε αντιμετωπιστεί δίκαια στο δικαστήριο.
Σήμερα το δικαστήριο αποφάσισε, με πλειοψηφία στην οποία συμμετείχαν τρεις από αυτές τις γυναίκες δικαστές, να ακυρώσει την καταδικαστική απόφαση και να διατάξει νέα δίκη. Ο κ. Γουάινστιν παραμένει καταδικασμένος στην Καλιφόρνια και θα μπορούσε να μεταφερθεί στη φυλακή εκεί.
«Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το πρωτοβάθμιο δικαστήριο έκανε εσφαλμένα δεκτή τη μαρτυρία για μη καταγγελλόμενες, φερόμενες προηγούμενες σεξουαλικές πράξεις σε βάρος προσώπων άλλων από τις καταγγέλλουσες των υποκείμενων εγκλημάτων», έγραψαν οι δικαστές στην απόφασή τους την Πέμπτη.
«Κανένα πρόσωπο που κατηγορείται για παρανομία δεν μπορεί να κριθεί με βάση αποδείξεις για μη καταγγελλόμενα εγκλήματα (σ.σ. που δεν έχουν εκδικαστεί και) που χρησιμεύουν μόνο για να διαπιστωθεί η τάση του κατηγορουμένου για εγκληματική συμπεριφορά», συνεχίζει η γνωμοδότηση.
Σκίτσο του Χάρβεϊ Γουάινσταϊν εντός της δικαστικής αιθούσης.
Μια μειοψηφούσα δικαστής θεωρεί πως αγνοήθηκε το «πνεύμα του νομοθέτη» και η απόφαση πάρθηκε με ξεπερασμένες νομικά αντιλήψεις
Αλλά η απόφαση προσγειώθηκε με την πιο ισχνή πλειοψηφία: 4 προς 3, με έντονες διαφωνίες από δικαστές που δήλωσαν ότι φοβούνται τις συνέπειες της απόφασης του δικαστηρίου.
«Η απόφαση της πλειοψηφίας διαιωνίζει ξεπερασμένες αντιλήψεις για τη σεξουαλική βία και επιτρέπει στα αρπακτικά να αποφεύγουν τη λογοδοσία», έγραψε η δικαστής Μάντελαϊν Σίνγκας, προσθέτοντας ότι οι κανόνες για τους μάρτυρες είχαν εξελιχθεί ώστε να είναι πιο ευέλικτοι. «Αγνοώντας τις νομικές και πρακτικές πραγματικότητες της απόδειξης της έλλειψης συναίνεσης, η πλειοψηφία δημιούργησε μια αφελή αφήγηση».
«Αυτό είναι άδικο για τις επιζήσασες», είπε η εικονιζόμενη Άσλεϊ Τζαντ για την απόφαση. «Εξακολουθούμε να ζούμε μέσα στην αλήθεια μας», είπε. «Και ξέρουμε τι συνέβη».
Το μήνυμα της Άσλεί Τζάντ και τα προβλήματα των διώξεων για σεξουαλικά αδικήματα
Επικοινωνώντας τηλεφωνικά λίγα λεπτά αφότου το δικαστήριο κοινοποίησε την απόφασή του, η Άσλεϊ Τζαντ, η πρώτη ηθοποιός που προχώρησε σε καταγγελίες εναντίον του Γουάινσταϊν, ήταν ακλόνητη στη δική της κρίση. «Αυτό είναι άδικο για τους επιζώντες», είπε για την απόφαση.
«Εξακολουθούμε να ζούμε μέσα στην αλήθεια μας», είπε. «Και ξέρουμε τι συνέβη». Το έντονο μπρος-πίσω των δικαστών της Νέας Υόρκης και οι πρώτες αντιδράσεις για την απόφαση, πυροδότησαν νέα συζήτηση σχετικά με το αν οι βασικοί κανόνες για τις καταδίκες για σεξουαλικά παραπτώματα πρέπει να επικαιροποιηθούν.
«Το κίνημα #MeToo έδειξε πόσο σημαντικό είναι να υπάρχουν καταθέσεις από πολλούς κατήγορους», δήλωσε η κ. Τουέρκχαϊμερ. Αλλά οι κανόνες για τους μάρτυρες – οι οποίοι είναι αυστηροί για κάποιο λόγο – μπορεί να αφήσουν τις αίθουσες των δικαστηρίων ένα εναλλακτικό σύμπαν στο οποίο τα στοιχεία που σχετίζονται με σεξουαλικά εγκλήματα συχνά αποκρύπτονται από τους ενόρκους». «Υπάρχει μια ένταση στο επίκεντρο», είπε, «και η δίωξη στην εποχή του #MeToo θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει αυτό το δίλημμα».
