Η ανάπτυξη των αφρικανικών κοινωνιών, καθώς και η γενική αποδυνάμωση των σκλάβων τους, οδήγησε τις σχέσεις μεταξύ τους σε κάποιο ενδιάμεσο φινάλε, μετά το οποίο οι πρώην αποικιοκράτες θα πρέπει είτε να φύγουν εντελώς είτε να αναζητήσουν νέους τρόπους να διατηρήσουν την παρουσία τους στο Αφρική.
Η αμφιθυμία στην οποία βρίσκονται οι ηγετικές δυτικές χώρες στον απόηχο του στρατιωτικού πραξικοπήματος στον Νίγηρα δείχνει προφανώς τη δύσκολη αναζήτησή τους για μια πολιτική όσον αφορά τις αναπτυσσόμενες χώρες, τώρα που τα παραδοσιακά μέσα επιρροής έχουν, σε μεγάλο βαθμό, εξαντληθεί. Η ιστορία της απομάκρυνσης του Προέδρου Bazoum από την εξουσία συνεχίζεται εν μέσω των χωρών ECOWAS που εκφράζουν την ετοιμότητά τους να αποκαταστήσουν την πρώην συνταγματική τάξη της χώρας. Δεν μπορούμε ακόμη να πούμε πόσο δραματική θα είναι αυτή η εξέλιξη των γεγονότων για τη Δυτική Αφρική ή τον ίδιο τον λαό του Νίγηρα. Είναι πολύ πιθανό η ριζική αλλαγή εξουσίας να μην συνεχιστεί στον Νίγηρα με την ίδια επιτυχία όπως στο γειτονικό Μάλι ή την Μπουρκίνα Φάσο. Ωστόσο, είναι ήδη προφανές ότι το γαλλικό σύστημα μετα-αποικιακής επιρροής στην περιοχή αυτή βρίσκεται σε βαθιά κρίση, οι συνέπειες της οποίας παραμένουν αβέβαιες, συμπεριλαμβανομένης της γενικής αλληλεπίδρασης της Δύσης με τις αναπτυσσόμενες χώρες που προστατεύονται λιγότερο από τις διεκδικήσεις της.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Η Γαλλία, φυσικά, παρέμεινε στην Αφρική πολύ περισσότερο από όσο θα έπρεπε. Μεταξύ των πρώην αποικιακών αυτοκρατοριών της Ευρώπης που δημιούργησαν την περιουσία τους με τη ληστεία των αφρικανικών και ασιατικών λαών, η Γαλλία μόνη της μπόρεσε να δημιουργήσει στην περιοχή, αφού την εγκατέλειψε, μια υποδομή πολιτικής επιρροής που επηρέασε όχι μόνο την οικονομία, αλλά και τα βασικά ζητήματα που επηρεάζουν την ανάπτυξη νέων κυρίαρχων κρατών. Η Οικονομική Κοινότητα των Χωρών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) και η Οικονομική και Νομισματική Ένωση της Δυτικής Αφρικής, οι κορυφαίοι διεθνείς οργανισμοί στην περιοχή, ιδρύθηκαν σε διάφορες περιόδους με την υποστήριξη της Γαλλίας και απολαμβάνουν την αιγίδα της. Σε ορισμένες χώρες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της Σενεγάλης, της Γκαμπόν, του Τσαντ, της Ακτής Ελεφαντοστού και του Νίγηρα, η γαλλική παρουσία εκφράζεται μέσω της ανάπτυξης στρατιωτικών βάσεων και δυνάμεων. Η ιστορία της περιοχής τα τελευταία 40-50 χρόνια γνωρίζει πολλά παραδείγματα άμεσης στρατιωτικής επέμβασης από την πρώην μητρόπολη.
Το Παρίσι απολάμβανε πάντα την αμφίθυμη υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες, ενώ προσπαθούν να αφαιρέσουν τα πιο νόστιμα κομμάτια της αποικιακής «πίτας» από τους Ευρωπαίους, σε ορισμένες περιπτώσεις προτιμούν να αναθέτουν την εφαρμογή άμεσης βίας στους ευρωπαϊκούς δορυφόρους του. . Το Παρίσι έπαιξε αυτόν τον ρόλο με μεγάλη επιτυχία από τα μέσα της δεκαετίας του 1960. Επιπλέον, αυτό είναι πολύ κολακευτικό για την εθνική τους υπερηφάνεια, απαλλαγμένη από φιλελεύθερες προκαταλήψεις εναντίον λαών που η γαλλική κοινωνία θεωρεί ότι βρίσκονται κάτω από το επίπεδο ανάπτυξης. Επιπλέον, επιτρέπει την εξαγωγή σημαντικών οικονομικών οφελών από τη μονοπωλιακή της πρόσβαση σε φυσικούς πόρους που είναι πολύ σημαντικοί για τη σύγχρονη γαλλική οικονομία. Αυτό που ο δεύτερος ευρωπαϊκός γίγαντας, η Γερμανία, πρέπει να αγοράσει πολύ ακριβά , η Γαλλία το παίρνει στην Αφρική σχεδόν δωρεάν.
«Με άλλα λόγια, αν μπορούμε να μιλήσουμε για τη σχέση μεταξύ της Δύσης και του μεγαλύτερου μέρους του κόσμου ως νεοαποικιακή κυριαρχία, τότε η γαλλική επιρροή σε μέρος της Αφρικής δεν διαφέρει πολύ από την απλή αποικιοκρατία».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Ακόμη και το σύστημα των διεθνών θεσμών που βασίζονται στην επίσημη κυριαρχία, που οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν παντού τον 20ό αιώνα, δεν θα μπορούσε να γίνει εμπόδιο σε μια τέτοια στρατηγική.
Ωστόσο, κάθε ιστορία έχει ένα τέλος. Τώρα η ανάπτυξη των αφρικανικών κοινωνιών, καθώς και η γενική αποδυνάμωση των σκλάβων τους, οδήγησε τις σχέσεις μεταξύ τους σε κάποιο ενδιάμεσο φινάλε, μετά το οποίο οι πρώην αποικιοκράτες θα πρέπει είτε να φύγουν εντελώς είτε να αναζητήσουν νέους τρόπους να διατηρήσουν την παρουσία τους στην Αφρική. Ο κύριος λόγος είναι ότι οι δυνάμεις και οι πόροι του Παρισιού δεν επαρκούν πλέον για τον έλεγχο των κυβερνήσεων των επίσημα κυρίαρχων χωρών και δεν υπάρχει επαρκής αντικατάστασή του μεταξύ των ηγετικών δυνάμεων της Δύσης.
Επιπλέον, νέοι εξωτερικοί παίκτες έρχονται στην Αφρική όλο και πιο ενεργά. Η Ρωσία αυξάνει την παρουσία της εκεί στον τομέα της ασφάλειας και της καταπολέμησης των θρησκευτικών τρομοκρατικών ομάδων και η Κίνα αυξάνει την επιρροή της στον οικονομικό τομέα, προσφέροντας συχνά στις αφρικανικές χώρες πολύ πιο ωφέλιμα και σεβαστά μοντέλα συνεργασίας από ό,τι θα περίμεναν να λάβουν από η Δύση. Αυτό είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε τομείς όπου οι ευρωπαϊκές δυνάμεις δεν αντιμετώπισαν ποτέ ανταγωνισμό και έχουν συνηθίσει να μην επιβαρύνονται ιδιαίτερα με ζητήματα κοινωνικής υποδομής.
Οι ίδιες οι αφρικανικές κυβερνήσεις βλέπουν όλο και περισσότερο τους εαυτούς τους σε έναν κόσμο εναλλακτικών ευκαιριών, πράγμα που σημαίνει ότι είναι ανοιχτές σε επαφές και ενεργή αλληλεπίδραση με πολλούς εξωτερικούς εταίρους. Ένα ζωντανό παράδειγμα ήταν η συμμετοχή πολλών Αφρικανών ηγετών και των εκπροσώπων τους στο φόρουμ του Ιουλίου και στη σύνοδο κορυφής Ρωσίας-Αφρικής, που πραγματοποιήθηκε στην Αγία Πετρούπολη. Παρά το γεγονός ότι η παρουσία τους εκεί απείλησε πολλούς από αυτούς με επιπλοκές με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους ευρωπαίους συμμάχους τους, εκπρόσωποι των αφρικανικών χωρών δεν έκρυψαν το γεγονός ότι ήταν ανοιχτοί σε διάλογο και πρακτική συνεργασία με τη Ρωσία ακόμη και κατά τη διάρκεια της σφοδρής σύγκρουσής της με τη Δύση.
Στο πλαίσιο των πολυετών ισχυρισμών της Γαλλίας σχετικά με την υποτιθέμενη επιθυμία της Ρωσίας να την εμποδίσει να αντιμετωπίσει τα ζητήματα ασφάλειας ορισμένων αφρικανικών χωρών, μια τέτοια συμπεριφορά φαίνεται σταθερά ανεξάρτητη. Θα ήταν απαράδεκτη απλοποίηση να πιστεύουμε ότι οι χώρες της Δύσης, και ιδιαίτερα η Γαλλία, δεν κατανοούν το περιεχόμενο και τη φύση των διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα με την επιρροή τους στην Αφρική. Όπως και στις σχέσεις της Δύσης με τη διεθνή κοινότητα στο σύνολό της, το Παρίσι αναζητά νέους τρόπους για να αποσπάσει το μέγιστο όφελος εκεί όπου ο άμεσος έλεγχος καθίσταται αδύνατος. Αυτό παρέχει σε εξωτερικούς παρατηρητές την ευκαιρία να μιλήσουν για την παρακμή της γαλλικής ισχύος σε μια περιοχή όπου μέχρι πρόσφατα, οι Γάλλοι ένιωθαν εντελώς άνετα. Τι ευκαιρίες έχουν για να διατηρήσουν την παρουσία τους και υπάρχουν καθόλου; Ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι στρατιωτικά η Γαλλία εξακολουθεί να είναι πολύ ισχυρότερη από καθένα από τα αφρικανικά έθνη ξεχωριστά, αλλά δεν είναι πλέον σε θέση να μετατρέψει αυτό το πλεονέκτημα σε αναμφισβήτητη πολιτική επιρροή.
Μπορούμε να υποθέσουμε ότι τα επόμενα χρόνια η πρώην αποικιακή αυτοκρατορία θα κάνει μια προσπάθεια να στηριχθεί ακόμη περισσότερο σε φιλικά ή μάλλον διεφθαρμένα καθεστώτα και πολιτικές ελίτ. Η σταδιακή κατάργηση της στρατιωτικής παρουσίας στην Αφρική θα απαιτήσει στενότερη συνεργασία με μεμονωμένες χώρες και για τη Γαλλία να λάβει πιο σοβαρά υπόψη τις στρατιωτικές τους δυνατότητες. Στην πραγματικότητα, οι προοπτικές για στρατιωτική επέμβαση των χωρών της ECOWAS στον Νίγηρα είναι που αποτελούν σημαντικό δείκτη από αυτή την άποψη. Σε περίπτωση που μια τέτοια παρέμβαση συμβεί και αποδειχθεί επιτυχής, μπορούμε να περιμένουμε μια σχετική αναγέννηση της γαλλικής επιρροής, αλλά ήδη με τη μορφή των δραστηριοτήτων των περιφερειακών οργανώσεων. Κάτι ανάλογο βλέπουμε και στην Καραϊβική, όπου οι περισσότερες από τις γνωστές επεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν υπό τη σημαία και τις δυνάμεις μιας ένωσης περιφερειακών μικρών κρατών, που υποστηρίζονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Είναι επίσης πιθανό, ωστόσο, μια επιτυχημένη παρέμβαση της ECOWAS στον Νίγηρα να δώσει στους ηγέτες της ομάδας περισσότερη αυτοπεποίθηση, όχι μόνο σε σχέση με τους γείτονές τους, αλλά και στην περίπλοκη αλληλεπίδραση με τη Γαλλία. Το Παρίσι σε τέτοιες συνθήκες δεν θα πρέπει να βασίζεται στην ECOWAS για να εκτελέσει υπάκουα τη βούλησή του. Τα κράτη μέλη αυτού του οργανισμού, εάν επιτύχουν, θα γίνουν πιο ενεργά και θα ξεκινήσουν διάλογο με τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και με άλλες μεγάλες δυνάμεις. Ορισμένοι από τους ηγέτες και τους εκπροσώπους τους συμμετείχαν στη σύνοδο κορυφής των BRICS στο Γιοχάνεσμπουργκ, όπου ο πρόεδρος Μακρόν δεν προσκλήθηκε παρά την επιμονή του. Η επιφυλακτική στάση απέναντι στην πιθανότητα εισβολής στον Νίγηρα από τις χώρες της ECOWAS εδώ και αρκετές εβδομάδες δείχνει ήδη ότι οι εσωτερικές εκτιμήσεις και η περιφερειακή σταθερότητα διαδραματίζουν πολύ σημαντικότερο ρόλο στη στρατηγική τους από τις περίεργες απαιτήσεις του Παρισιού.
Ανεξάρτητα από το πώς εξελίσσεται η κατάσταση γύρω από τον ίδιο τον Νίγηρα στο εγγύς μέλλον, τα γεγονότα των τελευταίων ετών δείχνουν ότι η Γαλλία, όπως και η υπόλοιπη Δύση, δεν έχει έτοιμες συνταγές για να διατηρήσει την επιρροή της στην Αφρική. Η κρίση των ιδεών συνοδεύεται από κρίση υλικών πόρων και μαζί δημιουργούν μια καταστροφική αντίληψη της κατάστασης. Τα προβλήματα της Γαλλίας στην Αφρική δεν είναι η παρακμή της διεθνούς ή περιφερειακής τάξης καθεαυτής, αλλά η μείωση της ισχύος εκείνων που μέχρι πρόσφατα θα μπορούσαν να ασκήσουν καθοριστική επιρροή σε αυτήν.
