Λίγες ώρες έμειναν πριν από τη σύγκληση του Κονκλαβίου στο Βατικανό, που θα αποφασίσει ποιος θα είναι ο νέος Πάπας που θα ηγηθεί της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας μετά τον θάνατο του Φραγκίσκου.
Οι 133 καρδινάλιοι από όλο τον κόσμο έχουν ήδη φτάσει στη Ρώμη και συγκεντρώνονται στο Βατικανό για τη μυστική σειρά ψηφοφοριών που λαμβάνει χώρα στην Καπέλα Σιστίνα.
Ντυμένοι με τα χαρακτηριστικά κατακόκκινα ράσα τους, οι καρδινάλιοι θα φεύγουν από τον ξενώνα της Σάντα Μάρτα – όπου είχε επιλέξει να διαμένει ο εκλιπών ποντίφικας – και θα κατευθύνονται στο παρεκκλήσι για την ψηφοφορία που αρχίζει αύριο Τετάρτη.
Στο σχετικό δημοσίευμά της, η βρετανική εφημερίδα Telegraph παρουσιάζει έναν «οπτικό οδηγό» με τις βασικές τελετουργίες και παραδόσεις που καθορίζουν την όλη διαδικασία.
Ξενώνας Σάντα Μάρτα
Οι 133 καρδινάλιοι θα διαμένουν στον ξενώνα της Σάντα Μάρτα. Από αύριο και κάθε πρωί στις 9:00 έως ότου βγει ο λευκός καπνός που ανακοινώνει το habemus papam («έχουμε πάπα»), θα φεύγουν από τον ξενώνα και θα περπατούν 500 μέτρα γύρω από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου μέχρι την Καπέλα Σιστίνα για να ψηφίσουν.
Ο ξενώνας χτίστηκε το 1996 ειδικά για να φιλοξενεί τον κλήρο εντός των τειχών του Βατικανού. Διαθέτει 129 δωμάτια, οπότε ήταν αρκετά μεγάλος για τους 115 καρδινάλιους των δύο τελευταίων Κονκλαβίων.
Οι καρδινάλιοι θα φεύγουν κάθε πρωί από τον ξενώνα της Σάντα Μάρτα και θα περπατούν μέχρι την Καπέλα Σιστίνα
Ο ξενώνας της Σάντα Μάρτα στο Βατικανό, με τα 129 δωμάτια
Ωστόσο, φέτος το Βατικανό θα πρέπει να βρει επιπλέον χώρο για να στεγάσει τους 133 εκλέκτορες, αλλά και ένα σημαντικό δίκτυο υποστήριξης από γιατρούς, εξομολογητές, μάγειρες και προσωπικό καθαρισμού.
Δεδομένου ότι πρέπει να διασφαλιστεί η απόλυτη μυστικότητα της ψηφοφορίας, από τον ξενώνα έχουν αφαιρεθεί ραδιόφωνα, τηλεοράσεις και τηλέφωνα ενώ μπλοκάρεται το Wi-Fi.
Τα κόκκινα ράσα που συμβολίζουν το αίμα του Χριστού
Μία από τις πιο εντυπωσιακές εικόνες του Κονκλάβιου είναι οι καρδινάλιοι στα πανομοιότυπα βαθυκόκκινα ράσα τους καθώς προσέρχονται στην Καπέλα Σιστίνα.
Το χρώμα δεν αντιπροσωπεύει μόνο το αίμα που έχυσε ο Χριστός στον σταυρό αλλά και το αίμα των ίδιων των καρδιναλίων. Όπως αναφέρει το βρετανικό μέσο, κατέχουν τον υψηλότερο βαθμό στην Καθολική Εκκλησία μετά τον Πάπα και τα κόκκινα ενδύματα συμβολίζουν την προθυμία τους να θυσιάσουν τη ζωή τους για τον ποντίφικα και για την καθολική πίστη.
Κονκλάβιο με τα χαρακτηριστικά ράσα κατευθύνεται στην Καπέλα Σιστίνα
Το κόκκινο ράσο συμβολίζει ακριβώς αυτό και έχει 33 κουμπιά που αντιπροσωπεύουν τα χρόνια του Χριστού.
Το μόνο ένδυμα που δεν είναι κόκκινο είναι ένα ελαφρύ καφτάνι που φοριέται μεταξύ του ράσου και της μοτσέτας (η κοντή κόκκινη κάπα). Το λευκό του χρώμα συμβολίζει την καθαρότητα της ψυχής και μοιάζει με αυτό που φορούσε ο Ιησούς όταν σταυρώθηκε.
Το κάλυμμα της κεφαλής είναι ένα τετράγωνο, μυτερό καπέλο από κατακόκκινο μετάξι που συνήθως φοριέται πάνω από το ζουκέτο. Η κοντή, μέχρι τον αγκώνα κάπα γύρω από τους ώμους κλείνει μπροστά με 12 κουμπιά που αναπαριστούν τους Αποστόλους.
Αξιωματούχοι, μέλη του κλήρου και το προσωπικό του Κονκλαβίου υπογράφουν όρκο εχεμύθειας σε παρεκκλήσι στο Βατικανό
Το απόρρητο και η ιερότητα των εκλογών
Τα τελευταία λόγια των καρδιναλίων προτού απομονωθούν στην Καπέλα Σιστίνα είναι μια πανηγυρική υπόσχεση για την τήρηση των μυστικών του Κονκλάβιου. Πρέπει επίσης να συμφωνήσουν ότι, εάν εκλεγούν, θα δεσμευτούν πιστά στα καθήκοντα του ρόλου τους και θα υπερασπιστούν την ελευθερία της Αγίας Έδρας.
Ωστόσο, όρκο εχεμύθειας δεν δίνουν μόνο οι καρδινάλιοι αλλά και όλοι όσοι συμμετέχουν στο Κονκλάβιο, από επισκόπους και ιερείς μέχρι γιατρούς, οδηγούς και προσωπικό καθαρισμού.
Extra omnes!
Λίγο προτού μπει το κλειδί στην πόρτα της Καπέλα Σιστίνα ακούγεται από τον τελετάρχη στα λατινικά η εντολή «όλοι οι υπόλοιποι έξω», ώστε όσοι δεν συμμετέχουν στο Κονκλάβιο να εγκαταλείψουν αμέσως το παρεκκλήσι.
O τελετάρχης δίνει την εντολή «Extra omnes!» για να φύγουν όλοι εκτός καρδιναλίων και ενός κληρικού και κλείνει την πόρτα στην Καπέλα Σιστίνα
Ο τελετάρχης και ακόμα ένας κληρικός παραμένουν. Ο δεύτερος απευθύνεται στους εκλέκτορες αναφέροντας τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Εκκλησία και τη σοβαρή ευθύνη του έργου τους. Μόλις ολοκληρωθεί η προσευχή, εκείνος και ο τελετάρχης φεύγουν αφήνοντας τους καρδινάλιους σε πλήρη απομόνωση.
Η Τέχνη στην υπηρεσία της παποσύνης
Περιορισμένοι ανάμεσα στην Καπέλα Σιστίνα και τον ξενώνα της Σάντα Μάρτα και απομονωμένοι από τον έξω κόσμο, οι καρδινάλιοι δεν έχουν παρά να θαυμάσουν για ακόμα μια φορά τις φημισμένες τοιχογραφίες του παρεκκλησίου παρατηρώντας κάθε λεπτομέρεια που ίσως να τους έχει διαφύγει.
Τα αριστουργήματα του Μιχαήλ Άγγελου που κοσμούν την Καπέλα Σιστίνα αναδεικνύουν το μυστήριο της Σωτηρίας και τη σύνδεση μεταξύ ουρανού και γης. Αρκετά από αυτά τα έργα Τέχνης έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη διαδικασία επιλογής του νέου Πάπα.
Η «Γένεση του Αδάμ» του Μιχαήλ Άγγελου (περ. 1508-1512) απεικονίζει τον Θεό να δίνει ζωή στον πρώτο άνθρωπο. Δείχνει τη σύνδεση μεταξύ της ανθρωπότητας, που δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα του Θεού, και του θείου.
«Η παράδοση των κλειδιών στον Άγιο Πέτρο» του Πιέτρο Περουτζίνο (1481-1482) δείχνει τον Ιησού να παραδίδει τα κλειδιά του ουρανού στον Άγιο Πέτρο, τον πρώτο Πάπα.
«Η Τελική Κρίση» του Μιχαήλ Άγγελου, που ολοκληρώθηκε το 1541, καλύπτει τον τοίχο πίσω από το ιερό όπου οι καρδινάλιοι ρίχνουν την ψήφο τους. Το έργο απεικονίζει τη δεύτερη έλευση του Χριστού, ζωγραφισμένη στο κέντρο, και την αιώνια κρίση όλων των ανθρώπων από τον Θεό.
Σε αντίθεση με τις άλλες τοιχογραφίες στο παρεκκλήσι, αυτή αφηγείται μια ιστορία που δεν έχει ακόμη συμβεί και αποτελεί υπενθύμιση των αιώνιων συνεπειών της απόφασης των καρδιναλίων.
Μαύρος ή λευκός καπνός;
Ο λευκός καπνός σημαίνει ότι έχει ληφθεί απόφαση, ενώ ο μαύρος καπνός σημαίνει ότι δεν έχει ληφθεί και οι καρδινάλιοι θα πρέπει να ξαναψηφίσουν.
Πραγματοποιούνται έως και τέσσερις ψηφοφορίες την ημέρα. Εάν υπάρξει αδιέξοδο μετά από 33 ή 34 ψηφοφορίες, οι δύο επικρατέστεροι υποψήφιοι έρχονται αντιμέτωποι σε δεύτερο γύρο.
Μόλις επιτευχθεί η πλειοψηφία των δύο τρίτων, έχει εκλεγεί νέος πάπας. Τα ψηφοδέλτια καίγονται με ξηρό άχυρο και χημικά πρόσθετα για να αναδύεται λευκός καπνός από την καμινάδα του παρεκκλησίου.
Ο χαρακτηριστικός λευκός καπνός που προηγείται του Habemus Papam
Τότε όλα τα βλέμματα στρέφονται στην καπνοδόχο από όπου θα βγει ο λευκός καπνός. Επειδή οι καρδινάλιοι απαγορεύεται να επικοινωνούν με τον έξω κόσμο, αυτός είναι ο μόνος τρόπος να ανακοινώσουν ότι έχουν εκλέξει νέο Πάπα.
Ο καπνός παράγεται εν μέρει από την καύση των ψηφοδελτίων στα οποία οι καρδινάλιοι γράφουν τις ψήφους τους. Αυτό διασφαλίζει επίσης τη μυστικότητα, καθώς σβήνει κάθε ίχνος της διαδικασίας ψηφοφορίας.
Οι ειδικές σόμπες με την καπνοδόχο που στήνεται μέσα στην Καπέλα Σιστίνα για τις ανάγκες της ψηφοφορίας (Πηγή: Telegraph)
Η παράδοση αυτή είναι σχετικά νέα στην ιστορία των 2.000 ετών της Εκκλησίας. Ο καπνός χρησιμοποιήθηκε στις αρχές του 1800 για να υποδείξει έναν αποτυχημένο γύρο ψηφοφορίας. Ο λευκός καπνός εισήχθη μόλις το 1914.
Πριν από το Κονκλάβιο, στο εσωτερικό του παρεκκλησίου εγκαθίσταται ένας καυστήρας με δύο σόμπες και προστίθεται μια προσωρινή καμινάδα στην οροφή. Τα σημειώματα και οι ψήφοι καίγονται δύο φορές την ημέρα στη σόμπα στα δεξιά, ενώ η σόμπα στα αριστερά χρησιμοποιείται για την παραγωγή του μαύρου καπνού.
Η Αίθουσα των Δακρύων
Σε αυτό το δωμάτιο ο νεοεκλεγείς Πάπας θα προσευχηθεί και θα βρει το ράσο που ταιριάζει στον σωματότυπό του ώστε να ετοιμαστεί για την πρώτη του εμφάνιση στο μπαλκόνι. Εκατοντάδες χιλιάδες πιστοί περιμένουν στην πλατεία του Αγίου Πέτρου να τον δουν. Πριν από αυτό, ο νέος ποντίφικας έχει λίγα λεπτά για να σκεφτεί το βάρος και τη σημασία του νέου του ρόλου.
Παπικά ράσα σε διαφορετικά μεγέθη μέσα στην Αίθουσα των Δακρύων (Πηγή: Telegraph)
Η Αίθουσα των Δακρύων είναι ένας προθάλαμος στην Καπέλα Σιστίνα. Πρόκειται για ένα μικρό, λιτό δωμάτιο με έναν κόκκινο καναπέ, ένα γραφείο και έναν σταυρό. Λέγεται ότι οι προηγούμενοι πάπες έκλαιγαν από συγκίνηση κατά την προετοιμασία τους, εξ ου και το όνομα του δωματίου.
Τα ράσα είναι σε διαφορετικά μεγέθη (μικρό, μεσαία, μεγάλο), ενώ υπάρχουν επτά ζευγάρια παπούτσια. Το δωμάτιο είναι επίσης εξοπλισμένο με ένα ράφι ρούχων που περιέχει παπικά άμφια και τα χαρακτηριστικά κόκκινα δερμάτινα παπούτσια. Επειδή κανείς δεν γνωρίζει εκ των προτέρων ποιος θα είναι ο επόμενος ηγέτης, υπάρχουν επτά μεγέθη παπουτσιών.
Habemus Papam!
Η στιγμή που ανακοινώνεται στους εκατοντάδες χιλιάδες πιστούς ότι εξελέγη ο νέος Πάπας, όπως και το όνομα αυτού. Πίσω στο 2013, όταν βγήκε στο μπαλκόνι ο Πάπας Φραγκίσκος φορούσε ένα απλό λευκό ράσο, χωρίς την παραδοσιακή, πλούσια, κόκκινη μοτσέτα, ένα σημάδι ότι ήθελε να ηγηθεί με απλότητα και ταπεινότητα.
Επέλεξε επίσης να κρατήσει τον ίδιο ασημένιο θωρακικό σταυρό που φορούσε ως αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες, αντί για τον χρυσό και κόκκινο σταυρό που φορούσαν οι προηγούμενοι ποντίφικες.
Μια άλλη μικρή λεπτομέρεια ήταν τα παπούτσια. Ο Φραγκίσκος φορούσε τα δικά του μαύρα παπούτσια αντί να αλλάξει το κόκκινο δερμάτινο ζευγάρι που του παρείχε το Βατικανό. Τα κόκκινα παπούτσια συνδέονταν ιδιαίτερα με τον πιο παραδοσιακό προκάτοχο του Φραγκίσκου, τον Βενέδικτο ΙΣΤ’. Οι αρχαίοι βασιλείς λέγεται ότι φορούσαν κόκκινα για να υποδηλώνουν τον πλούτο και το κύρος.
Ο καρδινάλιος Μπεργκόλιο ήταν ο πρώτος πάπας που επέλεξε το όνομα Φραγκίσκος από τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης, τον Ιταλό ιερέα που ήταν γνωστός για τη ζωή του στη φτώχεια.
