Η σκηνή είναι λίγο-πολύ γνωστή: μετά την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ και σε μια υπερενθουσιώδη ομιλία ενώπιον πλήθους στο Capital One Arena της Ουάσιγκτον, αλλά και σε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση, ο Έλον Μασκ χτυπά με το δεξί χέρι το στήθος του, στο μέρος της καρδιάς, και μετά το απλώνει με την παλάμη τεντωμένη προς τα κάτω στον αέρα.
Το κάνει εκστομίζοντας μια αγγλική φράση που κυριολεκτικά μεταφράζεται «η καρδιά μου είναι μαζί σας», αλλά επί της ουσίας σημαίνει «έχετε τη συμπάθειά μου» ή «σας συμπονώ».
Το κάνει δις, προς δύο κατευθύνσεις.
Η αρένα βρυχάται.
Η συνέχεια είναι επίσης γνωστή.
Τα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πήραν αμέσως «φωτιά», ενόσω στα αμερικανικά συστημικά ΜΜΕ επικράτησε αρχικά μια αμήχανη «παγωμάρα».
I was not expecting a Nazi salut by Musk today, but it wasn’t far fetched either. pic.twitter.com/fZkCQPirSr
— Juan Diego Ramírez (@juandr47) January 20, 2025
Ναζιστικός χαιρετισμός «Sieg Heil»;
Μήπως ρωμαϊκός χαιρετισμός από έναν μεγαλομανή, νυν «δεξί χέρι» του 47ου προέδρου των ΗΠΑ και πλουσιότερο άνθρωπο στον πλανήτη;
Ή μια άβολη στιγμή ενός ατόμου που πάσχει από το σύνδρομο Άσπεργκερ, μια μορφή αυτισμού;
Δεξιοί εξτρεμιστές έσπευσαν να πανηγυρίσουν για τη χειρονομία Μασκ.
Πολιτικοί, ιστορικοί και ειδικοί εντός και εκτός των ΗΠΑ έδωσαν τις δικές τους ερμηνείες.
Σε μια προσπάθεια απενεχοποίησης και ταυτόχρονα νομιμοποίησης, ο ίδιος ο Μασκ άρχισε να αναδημοσιεύει φωτογραφίες της Αμερικανίδας σταρ της ποπ Τέιλορ Σουίφτ -που στήριξε προεκλογικά τους Δημοκρατικούς- και των Κάμαλα Χάρις, Χίλαρι Κλίντον και Μπαράκ Ομπάμα, μέχρι και του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν σε δημόσιες εμφανίσεις τους με το χέρι τεντωμένο και την παλάμη προς τα κάτω.
«Ειλικρινά, χρειάζονται καλύτερα βρώμικα κόλπα», έγραψε. «Η επίθεση “όλοι είναι ο Χίτλερ” έχει κουράσει»…
Seriously https://t.co/ea2ZRrt9BH
— Elon Musk (@elonmusk) January 24, 2025
Νέα χειρονομία, ίδιο μοτίβο
Προς έκπληξη πολλών, σε υπεράσπιση του Νο1 τεχνο-ολιγάρχη έσπευσε αρχικά μέχρι και η οργάνωση Anti-Defamation League (ADL) κατά του αντισημιτισμού, που έχει την έδρα της στη Νέα Υόρκη.
«Φαίνεται ότι ο Έλον Μασκ έκανε μια αμήχανη χειρονομία σε μια στιγμή ενθουσιασμού, όχι έναν ναζιστικό χαιρετισμό», ήταν το πρώτο σχόλιό της.
Ξένισε πολλούς, δεδομένου ότι προ 1,5 έτους η ADL είχε κατηγορήσει ανοιχτά τον Μασκ για διάδοση του αντισημιτισμού μέσω της πλατφόρμας Χ (πρώην Twitter), μέρος πια της επιχειρηματικής «αυτοκρατορίας» του.
Σε απάντηση, ο μεγιστάνας της τεχνολογίας είχε απειλήσει την οργάνωση με αγωγή, τον Σεπτέμβριο του 2023, εν μέσω κάθετης πτώσης των διαφημιστικών εσόδων στη δημοφιλή πλατφόρμα.
Όμως η επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, φάνηκε να φέρνει τις δύο πλευρές σε μια οιονεί «ανακωχή».
Σε αυτό το φόντο, άλλωστε, ο Μασκ έκανε επισκέψεις στο Ισραήλ και στο Άουσβιτς, έμπλεες συμβολισμών και μηνυμάτων.
Τώρα ωστόσο, στην εποχή Τραμπ 2.0, τα δεδομένα για τον ίδιο έχουν προφανώς αλλάξει ξανά.
Όχι μόνο πυκνώνει τις ωμές πολιτικές παρεμβάσεις του υπέρ ακροδεξιών και νεοναζιστικών κομμάτων, κυρίως στην Ευρώπη – δίνοντας μάλιστα προεκλογικό βήμα, μέσω του Χ, στην υποψήφια καγκελάριο της Γερμανίας και συμπρόεδρο του AfD, Αλίς Βάιντελ, χωρίς καν αντίλογο στον ισχυρισμό της ότι ο Χίτλερ ήταν «κομμουνιστής»!
Τώρα ο Μασκ τροφοδοτεί προκλητικά τη διαμάχη γύρω από την χειρονομία του στην Capital One Arena.
«Μην πείτε Hess στις κατηγορίες των Ναζί!», έγραψε στο Χ, σε ένα ιστορικά και πολιτικά διεστραμμένο λογοπαίγνιο με οιονεί ομόηχες αγγλικές και γερμανικές λέξεις για το «ναι» («yes») και το όνομα του ναζιστή εγκληματία πολέμου Ρούντολφ Ες, διοικητή του στρατοπέδου Άσουσβιτς.
Συνέχισε, δε, το λογοπαίγνιο με αναφορές σε έτερους διαβόητους εγκληματίες του Γ’ Ράιχ: τους Γιόζεφ Γκέμπελς, Χάινριχ Χίμλερ και Χέρμαν Γκέρινγκ.
Στο τέλος πρόσθεσε κι ένα «ναζί», με ένα emoji γέλιου μετά δακρύων…
Don’t say Hess to Nazi accusations!
Some people will Goebbels anything down!
Stop Gőring your enemies!
His pronouns would’ve been He/Himmler!
Bet you did nazi that coming
— Elon Musk (@elonmusk) January 23, 2025
Από το Γ’ Ράιχ, μέχρι τον Τραμπ
Ανερυθρίαστα, η διευθύνουσα σύμβουλος της X, Λίντα Γιακαρίνο, απάντησε σε όλα αυτά με ένα ανάλογο emoji.
«Έλον Μασκ, το Ολοκαύτωμα δεν είναι αστείο», σχολίασε ο επικεφαλής της Anti-Defamation League, Τζόναθαν Γκρίνμπλατ.
Αλλά η επισήμανση φάνταζε ανησυχητικά όψιμη για έναν σκοτεινό τύπο όπως ο Μασκ, που έχει βρεθεί πολλάκις στο παρελθόν στο επίκεντρο διαμάχης για φιλοναζιστική προπαγάνδα.
Αφότου εξαγόρασε το Twitter, μετονομάζοντάς το σε Χ, η πλατφόρμα έχει γίνει βήμα ακόμη και για διαβόητους νεοναζιστές εκτός και εκτός των ΗΠΑ.
Μόνο μέχρι τον Απρίλιο του 2024, το δίκτυο NBC News έχει εντοπίσει τουλάχιστον 150 λογαριασμούς «Premium» ή επαληθευμένους στο X με ναζιστική προπαγάνδα.
Στα τέλη του περασμένου Οκτωβρίου, όταν το Der Spiegel χαρακτήρισε τον ιδιοκτήτη του Χ «απειλή για τη Δημοκρατία» -παραλληλίζοντάς με τον μεγιστάνα των ΜΜΕ του Γ’ Ράιχ, Αλφρεντ Χούγκενμπεργκ, που έγινε μετέπειτα υπουργός Οικονομικών του Χίτλερ- ο Μασκ είχε και πάλι απαντήσει με αρρωστημένα ναζιστικά λογοπαίγνια, συνδυάζοντας από τότε σε ανάρτηση τις λέξεις «ναζί», «Γκέμπελς» και «Χίμλερ».
Τότε, κατηγόρησε το γερμανικό περιοδικό ότι υποδαυλίζει την πολιτική βίας σε βάρος του ίδιου και του Ντόναλντ Τραμπ.
Όμως τρεις μήνες μετά ο παραλληλισμός του Spiegel -που επιμένει στη θέση του- δείχνει να δικαιώνεται από τις εξελίξεις.
Και δη με τον Μασκ πια επισήμως επικεφαλής του DOGE.
Του νεοσύστατου «Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας» στη δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ, με κύρια αποστολή να «πετσοκόψει» το κοινωνικό και ομοσπονδιακό κράτος των ΗΠΑ.

Ο Έλον Μασκ στα εγκαίνια του μέγα-εργοστασίου κατασκευής ηλεκτρικών αυτοκινήτων της εταιρείας του, Tesla, στο Γκρουενχάιντε της Γερμανίας, τον Μάρτιο του 2022 (Patrick Pleul/Pool via REUTERS)
«Τίποτα κακό»;
Ο πατέρας του Έλον Μασκ, Έρολ -υποστηρικτής ο ίδιος του Ντόναλντ Τραμπ από το 2016- λέει ότι δεν βλέπει «τίποτα κακό» στην αμφιλεγόμενη χειρονομία που έκανε ο δισεκατομμυριούχος γιος του στην Capital One Arena.
«Πρόκειται για καθολικό χαιρετισμό», υποστήριξε σε συνέντευξη στο NewNation, ένα ακροδεξιών αποκλίσεων συνδρομητικό δίκτυο στις ΗΠΑ.
Απέδωσε την πολιτική μετατόπιση του Έλον -από υποστηρικτή των Δημοκρατικών σε «δεξί χέρι» του Τραμπ- στην πολιτική του πρώην προέδρου Τζο Μπάιντεν.
«Άρχισε να αλλάζει όταν ο Μπάιντεν κάλεσε κατασκευαστές ηλεκτρικών αυτοκινήτων στον Λευκό Οίκο το 2021, όχι όμως και την Tesla», είπε.
«Ο Έλον δεν μπορούσε να το καταλάβει αυτό. Άρχισε να αποκαλεί τον Μπάιντεν τρελό»…
Ο πατέρας Μασκ απέρριψε δε ως «τρέλα» τους ισχυρισμούς ότι η πορεία που χαράσσει πλέον ο γιός του έχει «ρίζες» στο φιλοναζιστικό παρελθόν των παππούδων του, από την πλευρά της μητέρας του, καναδικής καταγωγής.
Το είχε αποκαλύψει τον περασμένο Νοέμβριο ο ίδιος ο Έρολ Μασκ: ένας πολυσχιδής Νοτιοαφρικανός πρώην ηλεκτρομηχανικός, πιλότος, ναυτικός, έμπορος σμαραγδιών, κατασκευαστής ακινήτων και δημοτικός σύμβουλος στη Πρετόρια με το Προοδευτικό Κόμμα κατά του απαρτχάιντ.
Σε διαδικτυακή συνέντευξη, δήλωσε ότι οι γονείς της πρώην συζύγου του και μητέρας του Έλον ήταν μέλη φιλοναζιστικού κόμματος στον Καναδά, που μετακόμισαν αργότερα στη Νότια Αφρική, ως υποστηρικτές του ρατσιστικού καθεστώς του απαρτχάιντ.
Ωστόσο αυτό, υποστήριξε, δεν είχε καμία σχέση με τις πολιτικές πεποιθήσεις του δισεκατομμυριούχου γιου του, ο οποίος γεννήθηκε το 1971 στην Πρετόρια.
«Ο παππούς του πέθανε όταν ο Έλον ήταν μικρός», μόλις 3 ετών, ανέφερε.
Όταν ήταν ακόμη ανήλικος, προσέθεσε, βοηθούσε στις προεκλογικές εκστρατείες στη Νότια Αφρική κατά του απαρτχάιντ.
Πολύ πριν αυτό καταρρεύσει ωστόσο, ο Έλον μετανάστευσε στον Καναδά το 1989 και μετέπειτα -με εργατική βίζα- εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ, όπου απέκτησε τελικά και την αμερικανική υπηκοότητα το 2002.
Ιδεολογική «κληρονομιά»;
Σε ένα άκρως διαφωτιστικό άρθρο στο έγκριτο περιοδικό The New Yorker για τον «βίο και πολιτεία» του παππού του Έλον Μασκ, η καθηγήτρια Ιστορίας στο Χάρβαρντ Τζιλ Λαπόρ έκανε πάντως από το 2023 εξαιρετικά ενδιαφέρουσες αναγωγές του τότε με το τώρα και με την κοσμοθεωρία του πλουσιότερου σήμερα ανθρώπου στον πλανήτη περί τεχνοκρατίας.
Ο γεννημένος στη Μινεσότα Τζόσουα Νόρμαν Χάλντεμαν -αναφέρει- «ήταν ένας θεωρητικός συνωμοσίας, που κατηγορούσε τους Εβραίους κεφαλαιούχους για πολλά από όσα τον ενοχλούσαν στον κόσμο».
Στη δεκαετία του 1930 εντάχθηκε στο οιονεί φασιστικό Κίνημα Tεχνοκρατίας, οι υποστηρικτές του οποίου πίστευαν ότι πρέπει να κυβερνούν οι επιστήμονες και οι μηχανικοί, και όχι ο λαός.
Έγινε ηγέτης του στον Καναδά. Φυλακίστηκε, όταν αυτό τέθηκε προσωρινά εκτός νόμου.
Στη συνέχεια «έγινε πρόεδρος ενός διαβόητου αντισημιτικού κόμματος», θέτοντας ματαίως υποψηφιότητα για δημόσιο αξίωμα.
Το 1950 μετακόμισε με την οικογένειά του στην Πρετόρια, όπου έγινε ένθερμος υπερασπιστής του απαρτχάιντ .
Στα γραπτά του, γράφει στην έρευνά της η Λαπόρ, ο παππούς του Έλον Μασκ μιλούσε για «διεθνή συνωμοσία» και «πλύση εγκεφάλου» από τα ΜΜΕ, στο πλαίσιο ενός «άνευ ορίων πολέμου προπαγάνδας κατά των λευκών ανδρών».
Προφανώς, επισημαίνει η Αμερικανίδα ιστορικός, «ο Έλον Μασκ δεν είναι υπεύθυνος για τις πολιτικές απόψεις του παππού του», τον οποίο ο ίδιος έχει δηλώσει ότι θαυμάζει, παρουσιάζοντάς τον ως «παράτολμο εξερευνητή».
Όμως «ο Μασκ είπε ότι αγόρασε το Twitter για να σταματήσει την εξάπλωση ενός «woke ιού» που εξαπλώνεται στο Διαδίκτυο, προσθέτει το New Yorker.
Κι «αν ο Χάλντεμαν έγραφε σήμερα», προσθέτει, «πιθανότατα θα διέδιδε τις ιδέες του στο Facebook, στο YouTube, στο Χ, στο Reddit και αλλού.
»Οι αλγόριθμοι θα τις μετέφεραν σε χιλιάδες, ενδεχομένως εκατομμύρια ανθρώπους. Θα έβρισκε κοινό. Θα γινόταν πιο τολμηρός. Θα διεύρυνε κι άλλο τη βάση του».
Και ούτω καθεξής.
Δεν συνέβη τότε, συμβαίνει όμως τώρα σήμερα.
Σημεία δύσκολων καιρών.